Przedmiotem planowanej inwestycji jest rewitalizacja i adaptacja zespołu dawnej Elektrociepłowni EC-1 w Łodzi na cele ponadregionalnego ośrodka kulturalno-artystycznego.
Obszar objęty opracowaniem stanie się ważnym fragmentem „Nowego Centrum Łodzi” – zgodnie z „Uproszczonym lokalnym programem rewitalizacji terenów śródmiejskich i pofabrycznych Łodzi na lata 2004 – 2013”. W obszarze kompleksu byłej elektrowni i elektrociepłowni przewidziano rewitalizację trzech zespołów budynków z przeznaczeniem ich dla: wielofunkcyjnego centrum kultury – Centrum Fundacji Sztuk Świata (zespół Elektrowni Łódzkiej z roku 1907), interaktywnego Muzeum Techniki Łodzi i Polski (zespół Nowej Centrali, zbudowany w roku 1929) oraz ośrodka Obywatelskiej Telewizji Regionalnej o roboczej nazwie „Okno Medialne” (dawne warsztaty Elektrowni).
Inwestor: Miasto Łódź – Urząd Miasta Łodzi (Instytucja EC-1 Łódź Miasto Kultury)
Projekt: Konsorcjum firm: Mirosław Wiśniewski Urbanistyka i Architektura Sp. z o.o. – lider konsorcjum (projekt rewitalizacji budynków: kotłowni, pompowni, maszynowni i chłodni oraz zmiękczalni i rozbudowy; projektant – Mirosław Wiśniewski z zespołem:Magdalena Wiśniewska, Wojciech Pardała, Monika Bachmańska, Anna Woźnicka, Wiktor Wróblewski) i Biuro Realizacji Inwestycji „Fronton” Sp. z o.o. (projekt rewitalizacji budynku rozdzielni oraz zagospodarowanie terenu; projektant – Zbigniew Bińczyk).
Wielkość projektu. Przyjmuje się, że powstający ośrodek – o znaczeniu regionalnym – odwiedzi rocznie około 500 000 zwiedzających. W ciągu dnia – średnio 1 700 osób (maksymalnie 3 000 osób) i średnio 300 osób w ciągu godziny (maksymalnie 500 osób jednocześnie).
Powierzchnia użytkowa budynków zespołu łącznie: 18 210 m2, w tym:
– powierzchnia użytkowa rewitalizowanej części zespołu: 10 714 m2
(w tym budynku rozdzielni: 5 016 m2)
– powierzchnia użytkowa niezbędnej rozbudowy: 7 496 m2
Kubatura zespołu łącznie: 149 100 m3, w tym:
– kubatura rewitalizowanych części zespołu: 105 200 m3
– kubatura niezbędnej rozbudowy: 43 900 m3
Projekt budowlany (pozwolenie na budowę) – 2008 r., projekt wykonawczy – 2009 r.
Początek realizacji – wrzesień 2010r.; czerwiec 2014 r. – finalizowanie prac budowlanych.
Wykorzystanie programu ArchiCAD do budowy modelu 3d brył zewnętrznych i wnętrz znacznie ułatwiło sporządzenie – w terminie i w wymaganym zakresie – projektu konkursowego. W fazie prac nad projektem wykonawczym zbudowany w programie ArchiCAD model 3d brył zewnętrznych i wnętrza całego obiektu dawał możliwość bieżącej weryfikacji decyzji projektowych. W późniejszych etapach pracy – na podstawie nadal rozwijanego w programie archiCAD modelu 3d – wykonywane były wizualizacje, niezbędne do promocji całego przedsięwzięcia.
Bardzo przydatnym dla projektantów narzędziem stał się dodatek działający wewnątrz programu ArchiCad – MEP Modeler. Program ten – umożliwiając tworzenie i edytowanie modeli systemów instalacyjnych – pomagał w rozplanowywaniu bezkolizyjnych wzajemnie przebiegów instalacji technicznych oraz w ich koordynacji z wirtualnym modelem obiektu wykonanym wcześniej w programie ArchiCad. Wykorzystanie MEP Modeler znacznie usprawniło pracę nad projektem.
Budowę objętego projektem zespołu budynków kotłowni, pompowni i maszynowni oraz chłodni kominowej i rozdzielni (nastawni) zrealizowano od lutego do grudnia 1929 roku. Tworzyły one tzw. „Nową Centralę” Elektrowni Łódzkiej – wtedy jedną z trzech najnowocześniejszych w Polsce. Budynek zmiękczalni wody dobudowano w roku 1948. W 1968 r. elektrownię przekształcono w elektrociepłownię, zaś związane z nowymi wymogami technicznymi instalacje zewnętrzne przesłoniły charakterystyczną konstrukcję stalową ścian kotłowni. Po pożarze chłodni (w latach 1970) jej konstrukcję obniżono – z 40,5m – do około 34m i pokryto płytami eternitowymi. Wszystkie budynki, z wyjątkiem zmiękczalni, wpisane są do ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jako wymagające ochrony (nie będąc jednak sklasyfikowanymi jako zabytki architektury chronione przez Państwo).
Głównym czynnikiem wpływającym na propozycje projektowe była uzasadniona potrzeba zachowania oryginalnego stanu wyposażenia oraz wykorzystania niepowtarzalnej atmosfery budynków elektrowni. Pierwszą decyzją było więc zaadaptowanie, w niezmienionej formie, z zasady w połowie, istniejącego stanu wnętrz – zwłaszcza maszynowni, kotłowni, i rozdzielni – jako swoistego skansenu przemysłowego, będącego oryginalnym świadectwem pierwotnej całości i wchodzącego w interakcje z nowymi formami zagospodarowania. Pozostałe części tych wnętrz zostały wykorzystane na cele ekspozycji, z wprowadzeniem – w niezbędnym zakresie – dodatkowych stropów itp. Usytuowano tam także elementy dodatkowego programu użytkowego – jak audytorium czy kapsuła kina 3D.
.
Budynek pompowni, położony centralnie, został przeznaczony do roli głównego „węzła komunikacyjnego” dla całego zespołu. Połączony jest bezpośrednio z wszystkimi poziomami zmiękczalni, kotłowni oraz maszynowni, a poprzez układ łączników których centralny fragment usytuowany jest wewnątrz chłodni, integruje cały zespół w poziomach +7,50 i 10,50.
Elementy rozbudowy usytuowane są peryferyjnie. W części północnej – odtworzona w zmodyfikowanej formie bryła zmiękczalni mieści niezbędne funkcje pomocnicze i pełni rolę „kordegardy”. W części południowej rozbudowa – wzdłuż tylnych granic działek posesji północnej pierzei ulicy Tuwima – uzupełnia w niezbędnym zakresie program ekspozycji i zapewnia minimum programowe dla zaplecza socjalnego, administracyjnego i technicznego. Jej ważną funkcją, poza porządkowaniem relacji z terenami istniejących podwórek, jest nadanie wyraźnej odrębności charakteru „miejsca” wewnątrz zespołu budynków dawnej elektrowni.
W całości zachowuje się kubaturę, formę i zewnętrzne cechy elewacji Odsunięcie od ścian kotłowni dostawionych do nich późniejszych instalacji zewnętrznych przywróciło pierwotną formę budynku. Projekt zakładał także odtworzenie pierwotnej wysokości (40,5 m) oraz formy (łącznie z partią poniżej dolnego wieńca żelbetowego) i pokrycia (z desek drewnianych) chłodni kominowej. Jej wnętrze wypełni w części budynek tworzący zwornik zespołu rewitalizowanego z niezbędną rozbudową, zwieńczony koroną widokową dostępną spiralnym chodnikiem oraz dźwigiem. Wewnątrz chłodni zawieszono wahadło Foucault’a.
