Ogólna problematyka związana z opracowaniem modelu zarządczego w ramach budowy Ośrodka Narciarstwa Biegowego i Biathlonu (ONBiB) w Szklarskiej Porębie – Jakuszycach, której inwestorem jest Dolnośląski Park Innowacji i Nauki (DPIN) została zarysowana w poprzednim artykule serii Projekt BIM w praktyce DCS (Model zarządczy ONBiB – wstęp). Powoli kończąc tą serię artykułów (wszystkie teksty dostępne są pod tym linkiem) warto pochylić się nad tym do czego prowadzi cały proces inwestycyjny czyli eksploatacji obiektu. A rozpoczynając ten rozdział cyklu życia budynku musimy zacząć od omówienia zawartości modelu zarządczego, tego, jak można go wykorzystać i jak on w ogóle działa.
Czym w ogóle mam zarządzać?
Praktyka pokazuje, że w przeważającej części przypadków zarządca nie uczestniczy w procesie budowy obiektu, a o jego projektowaniu nawet nie wspominając. Oznacza to, że po oddaniu obiektu do użytkowania uczy się budynku od zera – poznaje jego układ, zaznajamia się z zainstalowanymi systemami, lokalizacją kluczowych urządzeń, ich specyfikacją, wymaganiami itd. Tradycyjnie (tj. kiedy dysponujemy dokumentacją powykonawczą w papierowej formie) proces ten wymaga przeglądu i analizy wielu tomów dokumentacji. Model trójwymiarowy, posiadający wszystkie najistotniejsze z punktu widzenia zarządcy informacje i stanowiący pojedyncze źródło wiedzy o obiekcie – o ile użytkownik posiada podstawowe umiejętności jego obsługi – może być do tego bardzo wygodnym i użytecznym narzędziem.
Tyle słowem wstępu, a teraz przystąpmy do praktycznego przykładu.
Sama przeglądarka BIM Vision nie dysponuje narzędziami wyraźnie usprawniającymi proces zapoznawania się z modelem. Użytkownik może wyposażyć się we wtyczkę Objects Info lub wykorzystać narzędzie, którym dysponuje BIM Asset Management – “Zaznacz elementy”. Minusem tego rozwiązania jest to, że wymaga jednak pewnego zorientowania w modelu stanowiącym podstawę dla bazy danych. Użytkownik powinien wiedzieć (lub wcześniej sprawdzić korzystając z możliwości BIM Vision lub innej przeglądarki), w którym miejscu znajdzie poszukiwaną informację – w nazwie elementu, opisie, nazwie grupy parametrów, nazwie czy wartości właściwości (przykłady wykorzystania polecenia znajdują się na rysunkach 1 i 2 poniżej).
Rysunek 1. Elementy podpięte do systemu N23 (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Rysunek 2. Wszystkie urządzenia znajdujące się w pomieszczeniu nr 01.48 (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Atrybuty: co mogą mi dać?
Jak było wspomniane w poprzednim artykule, poza informacjami zapisanymi w samym modelu, BIM Asset Management umożliwia dodanie do elementów dodatkowych informacji. Określenie ich zakresu wpływa na to, jakie działania będą mogły być realizowane. Pokażemy to na przykładzie danych dot. podmiotu odpowiedzialnego za serwis wybranych urządzeń. W omawiany przykładzie informacje zostały zestawione w następujący sposób: ≪nazwa podmiotu, adres, dane kontaktowe≫.
Po pierwsze zdefiniowanie takiego zestawu informacji pozwoli szybko opracować listę podmiotów odpowiedzialnych za serwis zamontowanych w budynku urządzeń. W tym celu można otworzyć okno “Przegląd atrybutów” i zmienić sposób grupowania elementów z domyślnego (wg nazw elementów) na ≪Serwisant≫. Jak to zrobić wskazuje rysunek 3 poniżej.
Rysunek 3. Lista serwisantów odpowiedzialnych za urządzenia mające swoje odzwierciedlenie w modelu (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Rozwijając utworzone grupy (klikając w przycisk ⊕) użytkownik otrzyma listę elementów, za które odpowiada wybrany podmiot. Jednocześnie może przeanalizować poszczególne elementy zarówno pod kątem danych wprowadzonych we wtyczce (pozostałych atrybutów), jak i samych elementów. W takiej sytuacji przydatne jest polecenie ≪Pokaż≫, znajdujące się na dole ekranu wtyczki.
Rysunek 4. Lista elementów, za których serwis odpowiedzialna jest firma A*** wraz z pozostałymi informacjami wprowadzonymi dla tych elementów (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Aby usprawnić analizę czasem warto zawęzić zakres przeszukiwanej w danym momencie bazy danych w oparciu o określone kryteria, tj. dokonać jej przefiltrowania. Filtry mogą dotyczyć wartości dowolnych parametrów (jednego lub kilku jednocześnie, co pozwala zawęzić zakres wyświetlanych wyników). Choć wtyczka automatycznie generuje filtry na podstawie wartości atrybutów, to w przypadku dużej bazy danych warto pokusić się o określenie własnego filtra. W tym celu należy wybrać ikonę opisaną ≪Rozwiń opcje filtrowania≫, a następnie polecenie ≪Filtr użytkownika≫ i ≪Utwórz nowy filtr≫. Metodę tworzenia filtrów dla atrybutów różnego typu przedstawiają rysunki 5, 6 i 7 poniżej.
Rysunek 5. Definicja filtra użytkownika na podstawie opcji dostępnych dla atrybutu typu “tekst” (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Rysunek 6. Definicja typowego filtra na podstawie domyślnych opcji dla atrybutu typu “data”. Efektem filtrowania będzie lista elementów, które powinny przejść przegląd w terminie do 13.10.2023 (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Rysunek 7. Definicja filtra użytkownika na podstawie opcji dostępnych dla atrybutu typu “data” (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Kluczowe w odniesieniu do prac serwisowych, czy też przeglądów jest wykonanie ich w określonym terminie. Choć wtyczka nie oferuje generowania automatycznych przypomnień to pozwala dość szybko zwizualizować pewne terminy w podziale na następujące kategorie:
- minione (te podświetlane są na czerwono),
- zbliżające się (oznaczone kolorem żółtym),
- pozostałe.
Aby skorzystać z tej opcji niezbędne jest zdefiniowanie przypomnień. Aby to zrobić należy w oknie ≪Zarządzaj atrybutami elementów≫ wskazać liczbę, która określa, ile dni przed upływem danego terminu (w analizowanym przypadku określonym w ramach atrybutu ≪Data przeglądu≫) BIM Asset Management powinien podświetlić analizowaną datę.
Rysunek 8. Widok edycji wartości atrybutu “Data przeglądu” wraz z definicją wybranych przypomnień (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Rysunek 9. Przegląd atrybutów ze zdefiniowanym powiadomieniem o zbliżającym się terminie (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Powyższa lista pytań, na które można odpowiedzieć posiadając model zarządczy uzupełniony o odpowiednie atrybuty na pewno nie jest kompletna. Na możliwość realizacji konkretnych działań wpływa zakres wprowadzonych do modelu atrybutów. Dlatego tak ważne jest, aby przed wyborem narzędzia odpowiedzieć sobie na pytanie: jakie dane są mi potrzebne i co właściwie chcę móc robić z wykorzystaniem modelu zarządczego?
Dokumentacja
Niektórych informacji, niezbędnych z punktu widzenia realizacji procesu zarządzania obiektem, nie da się w prosty sposób ująć w zamknięty i ograniczony ilościowo katalog atrybutów. Warto także mieć ułatwiony dostęp do dokumentacji powykonawczej – kart technicznych, gwarancyjnych, DTR itp. BIM Asset Management umożliwia uzupełnienie bazy danych w ten sposób. Co więcej, podobnie jak w przypadku elementów, dokumenty także można opisać dodatkowymi atrybutami:
- tekstowymi, np. wskazującymi na rodzaj dokumentu, zawartość, wydawcę dokumentu,
- w postaci liczby, która może wskazywać np. na numer wersji,
- w postaci daty, określającej np. datę wydania lub konieczności uzyskania kolejnej wersji dokumentu (np. certyfikatu czy atestu).
Same pliki z kolei można przypisać do dowolnego zestawu elementów modelu, do których się odnoszą (jednego lub wielu jednocześnie). W tym zakresie BIM Asset Management nie ma żadnych ograniczeń, co pozwala zasadniczo ująć w bazie danych wszystkie dokumenty powstałe podczas realizacji inwestycji – rysunki, protokoły, karty techniczne, wnioski, uzgodnienia, odstępstwa itd.
Rysunek 10. Lista dokumentów w modelu zarządczym w podziale na rodzaje wskazane w atrybucie ≪Nazwa [dokumentu]≫ (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Jeśli to okaże się niewystarczające warto rozważyć zmniejszenie wielkości plików dołączanych do modelu – oczywiście bez uszczerbku na czytelności dokumentu. Szczególnie wdzięczne w tym zakresie jest wszelkiego rodzaju dokumentacja fotograficzna, ale możliwa jest także optymalizacja plików typu pdf (począwszy od opcji dostępnych w najpopularniejszym programie do odczytu, przez różnego rodzaju narzędzia do optymalizacji, po umiejętne tworzenie PDFów). Problem dużej bazy danych można więc w znacznym stopniu ograniczyć przy stosunkowo niewielkim nakładzie pracy.
Podsumowanie
Utrzymanie modelu wymaga – podobnie jak utrzymanie obiektu – ciągłej pracy i dokonywania aktualizacji. Jeśli ktoś oczekuje, że wykonawca zrobi mu „coś” a potem inwestor/zarządca będzie miał wszystko podane na tacy i będzie się robić samo to bardzo się myli. Faktycznie pewne rzeczy będzie mógł wykonać łatwiej, szybciej, mniej lub bardziej automatycznie jednak model nigdy nie będzie zarządzał obiektem bo to robi człowiek. Model jest tylko narzędziem do pracy.
Kończąc – daleka jestem od stwierdzenia, że narzędzie wykorzystane w ONBiB jest najlepszym wyborem bo ten jest subiektywny. Ponadto nikt, poza osobami faktycznie podejmującymi decyzje, nie wie, jakie kryteria okazały się kluczowe. Żegnając się z projektem budowy Ośrodka Narciarstwa Biegowego i Biathlonu w Szklarskiej Porębie – Jakuszycach pozostaje mi jedynie liczyć, że przygoda z BIM przyniosła wszystkim uczestnikom Projektu więcej korzyści niż trosk, a finalne produkty, nad którymi pracowała rzesza osób będą faktycznie wykorzystywane.
Karolina Wróbel
M.A.D. Engineers
