Ostatnim rodzajem modelu BIM, który – zgodnie z wymaganiami Zamawiającego – Dolnośląskiego Parku Innowacji i Nauki S.A. – miał zostać opracowany w ramach budowy Ośrodka Narciarstwa Biegowego i Biathlonu w Szklarskiej Porębie – Jakuszycach (ONBiB) jest tzw. model zarządczy. Zgodnie z definicją przyjętą w Planie Realizacji BIM opracowanym przez Generalnego Wykonawcę – konsorcjum firm: Porr – lider, Elektromontaż Rzeszów oraz Akme Zdzisław Wiśniewski – partnerzy – jest to “model BIM służący jako narzędzie sprawnego zarządzania procesem użytkowania oraz eksploatacji Obiektu. Stanowi rozwinięcie modelu powykonawczego o parametry związane z eksploatacją Obiektu”.
Technicznie opracowanie modelu zarządczego wydaje się stosunkowo prostym zadaniem. W praktyce jednak proces ten wymaga udzielenia odpowiedzi na szereg pytań: po co nam ten model? Co w związku z tym powinno się w nim znajdować? Jak zarządca będzie wykorzystywać te informacje? A chyba najgorsze jest w tym to, że na większość tych pytań nie odpowie ani Generalny Wykonawca, ani Zarządzający Projektem. Aby finalny produkt, jakim jest model zarządczy, był użyteczny w procesie zarządzania obiektem w jego specyfikacji kluczowy jest udział zarządcy. Doświadczenie pozwala jednak stwierdzić, że jest to komfort, na który rzadko kiedy może liczyć zespół realizujący inwestycję i w większości przypadków w określeniu zakresu, zawartości i metody funkcjonowania modelu zarządczego pozostaje on sam na placu boju.
Po czasie można podnieść tezę, że – jeśli zarządca nowo budowanego obiektu nie jest znany a wymagania obejmują dostarczenie modelu zarządczego – warto rozważyć, aby w takiej sytuacji zespół Wykonawcy zasiliła osoba posiadająca doświadczenie w zarządzaniu obiektem. Mogłaby się ona okazać nieocenionym wsparciem nie tylko dla zespołu BIM wykonującego model, ale także dla samego Zamawiającego podczas czynności związanych z uruchomieniem obiektu. Do tej pory jednak – o ile mi wiadomo – nie pojawiło się żadne zamówienie, w którym zaprezentowano by takie podejście.
Wracając jednak do samego ONBiB: aby wspomóc Zamawiającego w podjęciu decyzji dot. modelu zarządczego, działania podjął zarówno Generalny Wykonawca, jak i Zarządzający Projektem. Zespół przedstawił możliwości wykorzystania modelu BIM do procesu zarządzania obiektem. Choć obecnie pojawia się coraz więcej narzędzi, które obsługują modele, a zasady rynkowe zaczynają wymuszać korzystniejsze oferty cenowe, 3 lata temu – gdy zaczęła się realizacja ONBiB – sytuacja nie była tak optymistyczna. Ogólnie dostępne możliwości obejmowały (i zasadniczo nadal obejmują) 3 typy rozwiązań:
- Tradycyjne aplikacje CAFM (computer aided facility management),
- Aplikacje CAFM z możliwością integracji trójwymiarowych modeli powstałych w procesie BIM,
- Różnego typu rozwiązania nie wpisujące się w powyższe kategorie.
Pierwsze z wymienionych rozwiązań obejmuje narzędzia dedykowane do obsługi procesów związanych z zarządzaniem obiektem, w tym zarządzanie powierzchnią (np. wynajmem powierzchni usługowych czy mieszkalnych), zasobami, działaniami związanymi z bieżącym utrzymaniem i eksploatacją obiektu itd. Nie posiadają jednak możliwości bezpośredniej obsługi modeli. Nie oznacza to jednak, że zebrane w procesie BIM informacje muszą zostać utracone. Możliwa jest ich migracja. Najczęściej wykorzystuje się do tego celu format COBie (Construction Operation Building information exchange), który zapisuje informacje z modelu w formie zestawu arkuszy. Taka forma pozwala na stosunkowo prosty import danych do docelowego systemu FM
Niektóre z aplikacji dostępnych na rynku poszły o krok dalej, nie tylko przez wykorzystanie danych z modelu ale jego obsługę przy pomocy dedykowanego interfejsu. Rozwiązania te czasem umożliwiają także pełną integrację modelu, w tym dwukierunkową wymianę danych między systemem FM a modelem. Wprowadzenie istotnych zmian do modelu może wymagać jednak użycia programu do jego tworzenia, a więc integracji ze środowiskiem natywnym, co – z uwagi na sposób udostępniania tych narzędzi przez producentów – wymaga zapewnienia odpowiedniej licencji, co może podnieść koszt całego rozwiązania o co najmniej kilkanaście tysięcy złotych rocznie.
W porównaniu z wieloma rozwiązaniami nie pasującymi do powyższych kategorii, których koszt może wynosić jedynie kilkaset lub kilka tysięcy złotych za cały okres eksploatacji jest to kwota dość znaczna. Idzie za tym jednak równie zmniejszenie liczby dostępnych możliwości. Dla wielu osób czy podmiotów mogą być one jednak wystarczające – wszystko zależy od odpowiedzi na pytanie: po co w ogóle opracowywać model zarządczy? Jeśli ma stanowić bazę danych o obiekcie z możliwością przechowywania i modyfikacji ograniczonej ilości informacji wystarczające może być narzędzie, które wybrał Zamawiający w ramach budowy ONBiB czyli przeglądarkę BIM Vision z wtyczką BIM Asset Management.
Narzędzie to stanowi bazę wiedzy o obiekcie w podziale na 3 grupy informacji (patrz też: Rysunek 1 poniżej):
- Parametry modelu BIM, tj. wszystkie informacje zawarte w modelach BIM składających się na model zarządczy, które przede wszystkim przedstawiają dane pozyskane z procesu budowy, ale mogą także służyć do filtrowania i grupowania elementów, do których przypisywane będą dodatkowe, związane z samym procesem zarządzania informacje.
- Atrybuty, czyli właściwości wprowadzane bezpośrednio z poziomu wtyczki. Podobnie jak parametry, są one przypisywane do konkretnego elementu. Użytkownik wtyczki może zdefiniować dla elementów dowolne zestawy z dostępnej dla modelu zarządczego liczby 20 atrybutów. Każdy z nich posiada określony typ informacji: wartość tekstowa (z ręki), liczba lub data. W kontekście zarządzania najbardziej użyteczna wydaje się ta ostatnia. Pozwala bowiem kontrolować działania cyklicznie podejmowane w ramach eksploatacji, np. przeglądy lub prace konserwacyjne, a informacja o zbliżających się lub minionych terminach jest przedstawiana w postaci graficznej w oknie “Przegląd atrybutów”.
- Dokumenty odnoszące się do elementu, co pozwala na szybki dostęp do nich bez konieczności przeszukiwania szaf lub katalogów cyfrowych. Co ważne – liczba dokumentów nie jest w żaden sposób limitowana, co pozwala na stworzenie spójnego repozytorium wszystkich danych powykonawczych, a także dołączenie innych dokumentów tworzonych podczas eksploatacji.
Rysunek 1. Zawartość modelu zarządczego w BIM Asset Management (źródło: opracowanie własne na podstawie modelu zarządczego Zamawiającego)
Jak można jeszcze wykorzystać BIM Asset Management możecie przeczytać na bimblog.pl w artykułach Sylwii Trybek: BIM Asset Management – słowem wstępu oraz Nowości w wersji 1.1.0.0.
A w kolejnym artykule z serii Projekt BIM w praktyce DCS będziecie mieli okazję przyjrzeć się nieco dokładniej samej wtyczce oraz przypadkom, gdy może okazać się użyteczna.
